Misilleme sebebiyle öldürülen gazetecilerin sayısı 2020’de iki kattan fazla arttı

Gazetecileri Koruma Komitesi’nin (CPJ) bugün yayımlanan raporuna göre mesleki faaliyetlerine misilleme olarak öldürülen gazetecilerin sayısı bu yıl iki kattan fazla artarak gazetecilik ile alakalı sebeplerden öldürülenlerin genel toplamını yükseltti.

2020 yılında dünya çapında en az 30 gazeteci görev başında öldürüldü; bunlardan 21’i misilleme cinayetleriydi ki, bu sayı geçen yıl 10 olarak tespit edilmişti. Çatışma neticesinde veya çapraz ateşte kalarak öldürülen gazetecilerin sayısı ise son 20 yılın en düşük seviyesine indi.

CPJ İdari Müdürü Joel Simon: “Gazeteci cinayetlerinin iki kattan çok artmış olması dehşet verici ve bu yükseliş uluslararası kamuoyunun cezasızlık belasıyla başa çıkmaktaki başarısızlığını temsil ediyor” dedi.

Cinayet sayılarının özellikle yüksek olduğu ülkeler arasında Afganistan ve Meksika yer aldılar.

Meksika uzun süredir Batı yarıkürede gazeteciler için en tehlikeli ülke olageldi. Bu yıl ülke içinde en az beş gazeteci öldürüldü; bunlardan dördü misilleme cinayetleriydi. Meksika’da haber yapan gazeteciler tehlikeli uyuşturucu kaçakçılarıyla dolu ve köklü yolsuzluk içeren bir ortamda çalışmak zorundalar ve Cumhurbaşkanı Andres Manuel Lopez Obrador cezasızlıkla savaşacak siyasi iradeyi gösteremedi. Kısa süre önce Guerrero eyaletindeki Iguala şehrinde gerçekleşen bir cinayet ve ardından basına yönelik bir dizi tehdit şehirdeki gazetecilik faaliyetlerinin önemli bir bölümünü felç etti.

Dünya çapında gazeteci cinayetlerinde en sık rastlanan şüpheliler suç örgütleri oldular. Ancak özellikle dehşet verici bir vaka, İranlı yetkililerin 2017 yılında gerçekleşen devlet karşıtı gösterileri haberleştirdiği için ölüme mahkum edilen gazeteci Ruhullah Zem’i 12 Aralık tarihinde idam etmeleriyle yaşandı. Zem, 1 Aralık itibariyle hapiste olduğu için CPJ’in o gün dünya çapında hapiste olan gazetecilerin sayısını yansıtan yıllık hapishane sayımında da yer almıştı (bu yıl o sayıda rekor bir artış saptandı).

Simon: “Ruhullah Zem’in aynı yıl içinde CPJ’in hem dünya çapında hapsedilen gazeteciler hem de o yıl öldürülen gazeteciler listesinde yer alması kabul edilemez” dedi ve ekledi: “İki listede birden bulunması meşruiyet maskesinin ardına gizlenen İran rejiminin utanç verici gaddarlığının bir ifadesidir. Zem’in öldürülmesi devlet eliyle cinayetten başka bir şey değildir.”

ABD yetkilileri Zem’in öldürülmesini eleştiren açıklamalar yapmış olsalar dahi, Trump yönetimi basın özgürlüğünü korumak konusunda oportünist bir yaklaşım sergiliyor; 2018 yılında gerçekleşen Cemal Kaşıkçı cinayeti için Suudi Arabistan yetkililerini kınamayı beceremediklerinde olduğu gibi. Geçen ay CPJ yeni Başkan Biden yönetimine ABD’nin yeniden basın özgürlüğünde lider olabilmesi için tavsiyeler yayımladı; bunların arasında bir özel başkanlık elçisinin atanması da var.

Medyanın COVID-19 salgınına odaklanması ve seyahat olanaklarının kısıtlanması neticesinde bu yıl dünya çapında çatışma neticesinde veya çapraz ateşte kalarak üç gazeteci öldürüldü ki, bu 2000 yılından beri tespit edilen en düşük sayı. Üçü de Suriye’de öldürülen bu gazetecilerin Rus hava saldırılarının kurbanları olduklarından şüpheleniliyor. Diğer gazeteciler ise Iran ve Nijerya gibi ülkelerdeki halk ayaklanmalarını izlemek benzeri tehlikeli görevler esnasında öldürüldüler.

CPJ halen dünya çapında öldürülen 15 diğer gazetecinin vakalarında motivasyonun mesleki faaliyetler olup olmadığını araştırıyor. Bu analiz15 Aralık 2020 itibariyle mesleki faaliyetleri nedeniyle öldürülen gazetecilere ait veriye dayanıyor. CPJ bu tarihten sonra Afganistan ve Honduras’ta öldürülen gazetecilerin vakalarını araştırıyor. CPJ’in İnternet sitesinde öldürülen gazetecilere dair bilgiler https://cpj.org/data/killed/ adresinde devamlı olarak güncelleniyor. CPJ’in metodolojisi detaylı olarak buradan okunabilir.

Cezasızlığa Karşı Küresel Mücadele’nin öncüsü olan CPJ, katledilen gazeteciler için adalet arayan ve onların hikayelerini gündemde tutan Gerçek İçin Daha Güvenli Bir Dünya inisiyatifinin de bir üyesi.

Simon: “Cinayetlerdeki artış ve dünya çapında hapis gazetecilerin sayısında rekor kırılması bilginin en kıymetli olduğu zaman olan küresel bir salgının ortasındayken basının emsali görülmemiş bir saldırı altında olduğunun açık göstergesidir” dedi ve “bu korkunç eğilimi durdurmak için birlik olmalıyız” diye ekleyerek sözlerine son verdi.

CPJ’in raporu sitemizde; İngilizce, ve Rusça dillerinde de mevcuttur.