Eşeği süren yellenmesine katlanır

Anadolu’da bir söz vardır: Eşeği süren yellenmesine katlanır, derler.

Eşeğinin sırtına yük vuran adam arkasına geçer, elindeki değneğiyle hayvanı sıkıştırarak istediği yere doğru sürüp yükünü hedefine ulaştırmak ister.

İşte bu yolculuk sırasında eşek zaman zaman yellenir.

Tabii bu yellenmeyi arkasında onu süren insan mecburen hisseder, hoşuna gitmese de buna razı olur.

Çünkü eşek onun yükünü götürür hedefine.

Bunun için derler: Eşeği süren yellenmesine katlanır.

Bu gerçeğe dair bir olayı şöyle anlatır İbn-i Cevzi Kitabü’l-Ezkiyâ’sında:

Abbasi Halifesi Harun Reşid’e bir ihtiyardan söz ederler.

Hazırcevap biri. Ne kadar mantıksız şeyler söyleseniz de yine bir cevap bulur, altında kalmaz, derler.

Biraz eğlenme ihtiyacı içinde olan Harun Reşid, yolda bastonuna dayanarak gitmekte olan ihtiyara yaklaşır, gözlerinden suların aktığını görünce takılır:

– Baba, bir ilaç tavsiye etsem de gözlerine sürsen, yaşlar kesilse, memnun olur musun?
– Hay hay, ne demek evladım, der yaşlı adam.

Harun Reşid de akıl dışı ilacını tavsiye eder:,

– Davulun altına mendilinizi tutun, dökülen tozları alıp minare gölgesiyle iyice karıştırın, gözlerinize sürün, bir şeyinizin kalmadığını anlayacaksınız!
Bu ilacı duyan ihtiyar şöyle bir doğrulur, elindeki bastonuna biraz daha yüklenerek başlar arka arkaya yellenmeye…
Harun Reşid:
– Baba, ne yapıyorsun ayıp değil mi? deyince de şu karşılığı verir:
– Ne ayıbı evlat, yazdığın reçetenin ücretini ödüyorum.
Harun Reşid bu cevaba katıla katıla gülerken ihtiyar ilave eder:
– Evlat, ilacını kullanayım, eğer faydasını görürsem ücretini de artırırım, bunu da bil.
Yanındakiler özür dilemek isterler Harun Reşid’den. Ama Sultan darılmaz, aksine şöyle der:

– Biz istedik, o cevabını verdi. Burada özür dilenecek bir durum yoktur.

Yani, eşeği süren yellenmesine katlanır.

Kaynak: İbn-i Cevzi Kitabü’l-Ezkiyâ