Kırım ilhakının asıl hedefi Türkiye
Kırım’da süreç öngörülenden de hızlı işledi. Yarımadanın Ukrayna’dan kopup Rusya’ya bağlanması sadece 3 gün sürdü! 16 Mart’ta referanduma gidildi, 17 Mart’ta bağımsızlık ilan edildi, 18 Mart’ta da Rusya ile bütünleşmeyi sağlayacak anlaşma imzalandı. Kırım artık Rusya toprağı. Dile kolay! Bir gecede 2 milyon kişinin kimliği, bayrağı değişti, Rusya 26 bin kilometrekare büyüdü! Hem de ABD’ye, Avrupa’ya, dünyaya rağmen… Sadece Kırım’ı da almadı Rusya. Bu stratejik liman üzerinden Karadeniz’i de elde etti. Dahası Osmanlı’dan bu yana (3 asır) hedefe koydukları Kırım Tatarlarına da ağır bir darbe indirdi. Kırım Tatarları endişeli.
Geçen bir haftada bölgede yaşanan milis-silah trafiği endişeleri haklı çıkarıyor. Bölgedeki sıcak gelişmeleri, Kırım ilhakının Türkiye’ye yansımalarını ve Kırım Tatarlarını bekleyen muhtemel tehditleri Doç. Dr. Hakan Kırımlıile konuştuk. Kırımlı 35 yıldır Rus-Kırım tarihi üzerine çalışıyor. Ailesinin bir bölümü hâlen Kırım’da yaşıyor.
– Kırım’da ilk kopuş ne zaman yaşandı?
Kırım, 1774’te Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı’nın elinden çıktı. 1783’te de Çarlık Rusyası ilhak etti. Sonrası malum. Kırım Tatarları dalgalar hâlinde Anadolu’ya göçtü. 1783-1922 arasında 2 milyon Kırım Tatarı ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Çar, Tatarlara karşı sistemli yıldırma ve sindirme politikası uyguluyordu. 2 asır zarfında Müslüman nüfusu yüzde 100’den 25’e indi. Sadece Stalin 1944’te 300 bin Tatarı Orta Asya’ya sürdü.
– Nasıl yaptı?
Evvela Tatarların topraklarını ellerinden aldı. Sonra ekonomik, kültürel, dinî hayatlarını bitirdi. Kamuda mecburen çalıştırdıklarını da ‘parya’ hâline getirdi. Demir yumrukla nefessiz bıraktı. Tatarlar da kurtuluşu göçte buldu. O dönemde zayıf olan Osmanlı, Çar’ı frenleyemedi. Tatar topraklarına Slavlar yerleştirildi. Şimdi Kırım’ı Rusya’ya bağlayanlar da bunlar.
– Kırım’ın Moskova’ya bağlanması 300 yıllık bir proje yani!
Türkiye’de bir yığın ‘naif’ adam Kırım’da olan biteni Uganda-Kenya arasındaki sınır problemi gibi görüyor! Hatta bazıları temelsiz Batı karşıtları ‘Kırım’ı Rusya alsın ne olur’ tavrında. Hatta ekranlardan ‘gidişat bunu gerektiriyor’ deyip durumu mazur gösterenler de var!
– Moskova işi şansa bırakmıyor mu?
Bahsettiğimiz ülke İsviçre, Hollanda değil. Rus pratiğinde, hem Moskova ile iyi olup hem de dışarıda onu eleştirmek mümkün değil. Ruslar bırakın muhalifi Kırım ve benzeri konularda ‘serbest’ düşünenleri bile kara listeye alır. Zararlı düşünenin kafasına saksı düşme ihtimali artar!
– 1944 tehcirinin dünyaya mal olmaması bundan mı?
Stalin 18 Mayıs 1944’te Kırım Tatarlarını -geriye bir kişi bırakmadan 300 bin kişi- Orta Asya’ya tehcir etti. İlk 6 ayda 100-150 bin Tatar hayatını kaybetti. Ama Kırım tehciri ‘Ermeni tehciri’ gibi dünyaya mal olmadı. Rus baskısı yüzünden…
– Rusya Kırım nüfuzunu 3 asır nasıl korudu?
1954’te Rus lider Nikita Kruşçev, Ukrayna Sovyet Cumhuriyeti’ne Rus hâkimiyetine girişinin 300. yıldönümü anısına ‘Kırım’ı hediye etti. Palavra aslında. Zira pratikte Kırım SSCB içindeydi. ‘Nallıhan’ın Ankara’dan alınıp Bolu’ya bağlanması gibi!
– Sovyetler dağılınca denklem değişti mi?
Sovyetler 1991’de çökünce Kırım Ukrayna’ya kaldı. Ancak Ruslar burayı bırakmadı. Slavlaştırma çabası sürdü. Tatarlar 1950’lerde Kırım’a geri dönmeye başladıklarında bölge çoktan Ruslaşmıştı. Bugün 350 bin Tatar var Kırım’da, nüfusun yüzde 15’i.
– Rus nüfuzu nasıl korundu?
SSCB dağılınca Moskova elindeki araçlarla (ekonomik, siyasi, askerî) Kırım’daki varlığını korudu. Kiev’den Kırım’da liman, askerî üs alanları kiraladı. El altından para dağıtarak kendine nüfuz oluşturdu. Fırsatını bulunca da ilhak etti.
– Neden vazgeçilmez?
SSCB’yi yeniden diriltmeye çalışan Putin açısından Kırım zapt edilmesi gereken yerlerden biriydi. Osetya, Abhazya, Dinyester gibi. Türkiye’deki bazı ‘naifler’ işte bunu görmüyor!
– Neyi anlamalıyız?
Putin’e bugün eski SSCB, son saksıdaki toprağına kadar geri verilse o saniyede gözünü Türkiye, İran, Polonya’ya diker!
– Kırım’ı çok kolay aldı zaten!
Ruslar Kırım’daki yönetim yapısını erken dönemlerde el geçirdi. 1780’den bugüne sahne hemen hiç değişmedi aslında. Çünkü Kiev, Moskova’yı kızdırmamak için Kırım’daki Ruslara müdahale etmedi.
– Putin, ‘Kırım Rusları ezildi’ diyor!
Palavra! İlhakı kolaylaştırmak, meşrulaştırmak için söylenmiş bir laf. Orada ortalama bir Kırım Rus’u ortalama Moskova Rus’undan katbekat iyi durumda. Tatar çocuklarının yüzde 96’sı Türkçe eğitimden mahrumken (sadece 15 Tatar okulu var) günlük hayata Rusça hâkimdi.
– Ankara hâlâ Kırım’da ‘oldubittiye izin vermeyiz’ diyor…
Retorik bu sözler. Rusya’nın her yaptığı kâr kaldı!
– Ankara Kırım’a sahip çıkamadı mı?
Ankara, okul, ev yardımında bulundu. Diasporanın Kırım’a dönüşünü destekledi. Ama Kırım meselesini Türk halkına yeterince anlatamadı. Yatırımlar, yardımlar zayıf kaldı. Gerekenin çok azı yapıldı!
– Neler yapılmalıydı?
‘Hiçbir şey yapmadı’ demek günah olur. Ama meselenin üzerine daha fazla düşmesi lazımdı. 15 millî mektebin sayısını artırması lazımdı. Sürgünden dönüş hızlandırılmalıydı.
– Ukrayna ile ilişkiler daha sıkı tutulabilirdi…
Tabii… Ukrayna gibi bir ülke olmasaydı Türkiye kendi eliyle Ukrayna’yı kurmaya çalışmalıydı. Kırım’da Tatarlar olmasa da kendi için bunu yapmalıydı.
– Rusya’yı frenlemek için mi?
İsrail gibi Rusya’yı da frenlemek kolay değil. İkisi de azgın devlet. İkisi de gözü kara politikalarla yol alıyor. Türkiye iyi ilişkiler üzerinden Moskova’yı frenleyemez. Geçmişte frenleyemediği gibi…
– Kırım’ın ilhakına Batı’nın hataları mı yol açtı?
Kurt kuzuyu yemeyi kafasına koymuştu. Batı’nın Kiev’i yanına çekme hamlesi Putin’e istediği fırsatı verdi. O da fırsatı kaçırmadı. Rusya Akyar Üssü’nü ne pahasına olursa olsun elinde tutmak istiyordu.
– Karadeniz filosu için mi?
Ruslar Karadeniz filosunu Kırım’ı ilhak ettikleri yıl (1783) orada kurdu. Derin Akyar limanı harika, tabii bir üstü onlar için. Ana amaç İstanbul’u hedefe almaktı. Türkiye bunu hâlâ tam anlamış değil!
– Hedef hâlâ Türkiye mi?
İlkokul haritasını bakın. Rusların Akyar Üssü’nü savunma için tutmadığını anlarsınız. Çünkü civarda düşmanları yok. Montrö gereği ABD gemileri de giremiyor Karadeniz’e. Dolayısıyla üs taarruz için tutuluyor. Çarlık dönemindeki gibi hedefi de Türkiye. Ruslar fırsat bulsa İstanbul’u da yutmak ister!
– Batı buna kayıtsız kalır mı?
Eğer Batı Kırım’ı, Ukrayna’yı Ruslara bırakırsa en fazla zararı kendi görür.
– Bırakmama imkânı var mı?
Rusları sıkıştıracak imkânları var. Doğalgazını almasalar yüzde 70’i enerji satışına bağlı ekonomi çöker.
– Yeni yaptırımlar uygulayacaklar?
Rusya’yı Eurovision’a almasanız ne olur? Vize vermesen, banka hesaplarını dondursan ne olur? Ortaya atılan yaptırımlar trajikomik. Dünya olayın vahametini hâlâ anlamadı!
– Vahamet derken?…
Putin’in Kırım’la yetineceğini beklemek saflık olur. Asla durmayacak. Asla yetinmeyecek. Öncelikli hedefleri de ortada; Avrupa ve Türkiye.
– Yeni dönem Tatarları nasıl etkileyecek?
Rusya bir müddet bekledikten sonra Tatarlara dönük eski baskıcı politikaları hayata geçirecek. Kırım’a silahlı milis ihracına başladı bile. Sırbistan’dan Çetnik, Bulgaristan’dan faşist, Çeçenistan’dan radikal grupları getiriyor. Ortak hedefleri Tararlar! Geçen hafta Tatar Reşat Ametov milislerce öldürüldü. Devamı artarak gelecek maalesef. Durum vahim!
– Ortalama bir Rus Tatarları nasıl görür?
Tek kelimeyle düşman! Kırım’da ‘Ben Rusum’ diyene kuponsuz Kalaşnikof veriyorlar. Dünyanın ilgisi bitince Putin Tatar nüfuzunu her yönüyle ortadan kaldırmaya soyunacak. Meclisi’ni, okulunu, camisini, bakkalını… Ne varsa kazıyacak.
-Ankara ‘Tatarlara sahip çıkarız’ diyor…
Rusya’nın istediği de bu zaten! Yıllar önce Rus Çarı da ‘Bu herifler buradan defolup gitsin’ diyor. Türkiye Tatarların varlığını orada korumalı.
– Tatarlar Ankara’dan ne bekliyor?
Olayları anlamasını bekliyor! Türkiyelilerden ‘Putin size dokunmayacak’ teminatları almak istemiyorlar. ‘Buraya göç edin’ davetini de istemiyorlar.
– Ankara’daki hava nasıl bu bağlamda?
Negatif maalesef. Çünkü Ruslar yumuşak güçten anlamaz. Sorunlarını kaba güçle çözerler. Dahası Ankara’da Putin’e hayran hayran bakanlar var. Kırım’ı yok sayın, Putin’e göz yummak Türkiye’yi ateşe atmak anlamına gelir.
