Sovyet kozmonotu Yuri Gagarin, 12 Nisan 1961’de Vostok 1 isimli uzay gemisiyle uzaya çıkan ilk insan oldu. Sağ salim geri dönebileceği konusunda endişeler o kadar yüksekti ki, Gagarin henüz uzaydayken rütbesi yükseltildi. Ancak başına bir iş gelmeden tekrar yere inmeyi başardı. Büyük bir popülerliğe sahip oldu. 1968’de bir savaş uçağının deneme uçuşunda öldü.
Gagarin, 9 Mart 1934’te, Gzhatsk yakınlarındaki Klushino’da doğdu. Annesi Anna Timofeevna Gagarina ve babası Alexei Ivanovich Gagarin, Sovyetler Birliği’nde oluşturulan Kolhozların birinde işçi olarak çalışıyordu. İkinci Dünya Savaşı sırasında kendisinden büyük olan iki kardeşi, savaş esiri olarak Almanya’ya götürüldü ve bir esir kampında zorla çalıştırıldı.
Bu yıllarda uzaya ve gezegenlere ilgi duymaya başlayan Gagarin, Saratov’daki teknik liseye seçildi. Girdiği bu okulda “Aero Club” adı verilen bir topluluğa katıldı ve hafif bir uçağın nasıl uçurulabileceğini öğrendi.
Lise eğitimini tamamladıktan sonra,1955 yılında askeri uçuş eğitimi almaya başladı. Bu eğitim sırasında tanıştığı Valentina Goryacheva ile 1957 yılında evlendi. Mezun olduktan sonra Murmansk Oblast’taki Luostari hava üssünde görevlendirildi. Tam bir erişkin olduğunda boyu 1.57 cm olan Gagarin için bu durum, küçük Vostok kokpitlerinde bir avantaj haline geldi.
1960 yılına gelindiğinde, çok kapsamlı araştırma ve elemelerin ardından Gagarin, 19 kozmonotla birlikte Sovyet uzay programına seçildi. Seçilen kozmonotların fiziksel ve ruhsal dayanıklılıklarını ölçmek için yapılan sayısız zorlu testin ardında, bu testlerde çok büyük bir başarı gösteren iki kozmonot, Yuri Gagarin ve Gherman Titov, programa girmeye hak kazandılar.
12 Nisan 1961 tarihinde Gagarin, Vostok 3KA-2 adlı uzay aracıyla ilk uzay seyahatini gerçekleştirdi. Gagarinin bu uçuştaki kod adı Kedr’dı. Uçuş tam bir maceraydı ve geri döneceği konusunda büyük kuşkular vardı. Bundan ötürü Sovyet yetkilileri Gagarin’in rütbesini henüz havadayken yüzbaşılıktan binbaşılığa yükselttiler.
Uçuşun başarıyla tamamlanmasının ardından Gagarin, Sovyet başarısını bütün dünyaya anlatmak için, İngiltere, İtalya, Almanya, Kanada, Japonya gibi ülkeleri kapsayan geniş çaplı bir geziye katıldı. Gagarin ülkesine döndükten sonra da yedi yıl boyunca yeniden kullanılabilir bir uzay aracı geliştirmekle ilgili çalışmalar yürüttü.
Gagarin, 27 Mart 1968 tarihinde, rutin bir eğitim uçuşunda Kirzhach yakınlarına düşen uçakta hayatını kaybetti. Kazanın sebebi hiçbir zaman tam olarak öğrenilememesine rağmen, uçağın bir Su-11 uçağının yarattığı türbülans yüzünden düşmüş olabileceği iddia edildi.
Sibel Tekten – Odesa
