Kullandığı samimi dil ve bariton sesiyle okuduğu şiirlerle Türk şiirinde farklı bir tarz oluşturan, “Tek Parti” döneminde 7 yıl süreyle Milli Eğitim Bakanlığı görevini ifa eden Hasan Âli Yücel’in oğlu, şair Can Yücel ölümünün 19. yılında anılıyor.
CAN YÜCEL KİMDİR?
21 Ağustos 1926’da İstanbul’da doğan Şair Can Yücel, eski Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel’in oğlu olarak edebiyatla küçük yaşta tanıştı.
Orta öğrenimini Ankara Erkek Lisesi’nde tamamladıktan sonra, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü’nde okudu. İngiltere’de Cambridge Üniversitesi’nde eğitimini sürdüren Yücel, bir süre Londra’da BBC Radyosu’nda çalıştı.
Türkiye’ye dönüşünde Bodrum’da turist rehberliği yapan Yücel, daha sonra İstanbul’a yerleşti ve hayatını bağımsız çevirmen olarak sürdürdü.
İlk şiirlerini 1950 yılında ‘Yazma’ adlı kitapta toplayan Can Yücel, ‘Toplumsal sorunların yarattığı izlenimlerin ağırlığından kurtulmak istermiş gibi’ kimi taşlama, kimi bıçak ile işleyen duyarlılığın ağır bastığı şiirlerinde, yalın dili ve buluşları ile dikkati çekti.
1945-1965 yılları arasında Yenilikler, Beraber, Seçilmiş Hikâyeler, Dost, Sosyal Adalet, Şiir Sanatı, Dönem, Yöne, Ant, İmece ve Papirus adlı dergilerde yazdı.
Che Guevara ve Mao’dan yaptığı çeviriler sebebiyle 12 Mart 1971 darbesi döneminde 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1974’te genel afla çıktı.
Sevgi Duvarı, Bir Siyasinin Şiirleri, Ölüm ve Oğlum, Canfeda’nın da aralarında olduğu çok sayıda şiir kitabı çıkardı. William Shakespeare, Federico Garcia Lorca, Bertholt Brecht gibi büyük yazarların eserlerini Türkçe’ye kazandırdı.
Leman ve Öküz gibi mizah dergilerinin yanı sıra Gerçek, Evrensel Kültür dergileri, Evrensel ve Emek gazetelerinde yazdı.
1996 yılında Emek Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı. 1999 seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi’nin İzmir milletvekili adayı oldu.
Can Yücel 12 Ağustos 1999’da İstanbul’da hayatını kaybetti.
BUGÜN PAYLAŞMAMANIZ GEREKEN ŞİİRLER
Ölümünün ardından Can Yücel’e yapılan en büyük saygısızlık ona ait olmayan şiirlerin, özellikle sosyal mecralarda ona atfedilmesi ve hızla yayılması oldu.
Eşi Güler Yücel, konuya dair Kemal Öncü’ye verdiği röportajda, “Yine örneğin ‘Her şey sende gizli’ diye bir şiir var. O demin söylediğin şiir var… Mistik, kaderci, boşverci, metafizik bulamaçlı bu şiirlerle Can’a karşı adeta faili meçhul bir kampanya yürütülüyor gibi. Can’ın şiiri şiir gibi şiirdi… Ne o öyle ‘Ömür dediğin bir gündür/ o da bugündür…’ ye, iç, eğlen keyfine bak gerisine aldırma mesajı? Can muhalif bir şair, söyleyeceğini eğilip bükülmeden dobra dobra söyleyen bir şair, ziyaret edenlerin şaşırdığı iki göz odada oturup üreten bir şair.” ifadelerini kullanmıştı.
Prof. Dr. Semih Çelenk, blogunda bu şiirlere dair 50 şiirlik bir liste yayımlamıştı. Çelenk’in listesi şöyle:
1.Bağlanmayacaksın
2.Kadın Dediğin
3.Erkek Dediğin
4.Seninle Olmanın En Güzel Yanı
5.Anladım
6.Herşey Sende Gizli
7.Eğer
8.Herkes Gitmek İstiyor
9.Sevdiğin Kadar Sevilirsin
10.Sağlık Olsun
11.Tam zamanında Yaşamak (Yaşamak Zamanı)
12.Tersten Yaşamak
13.Biraz Değiştim
14.Bir gün Anlarsın
15.Gitmek
16.Seninle Yaşlanmak İstiyorum
17.Asla Keşkelerim Olmadı
18.Özledim Seni
19.Bilmelisin ki
20.Aşk
21.Boşver ve Yaşı Başı
22.Olmuyorsa Zorlamayacaksın
23.Ben Benden Olgun İnsan İsterim Karşımda
24.Öyle Sabah Uyanır Uyanmaz Fırlama Yataktan
25.Farkında Olmalı İnsan
26.Bir Eşi Olmalı İnsanın
27.Unutma
28.Sevgi Emekmiş
29.Özleme Dair (Kim Özlerdi?)
30. Ömür Dediğin Bir Gündür O da Bugündür
31.Aşk Ayakkabı Gibidir
32.Rakı İçen Kadınlar
33.AteşveSu
34.Ülke Bölünsün İstiyorum
35.Kadınım Ben
36.Senin İçin Yasak Dediler
37.Bayram Şiiri
38.Dostlar Irmak Gibidir
39.Öye Bir Hayat Yaşadım ki
40.Bir Yolun varsa Gidilecek
41.Ömür Dediğiniz Nedir Ki
42.Fakirin Gayrimeşru Çocuğu
43.Ey Yüreğim
44.Özlersin
45.Hepsi Bu
46.Birşey Eksik
47.Kendimden Özür Diliyorum
48.Bir Kadını Ağlatmak
49.Ölüm Bir An
50.Galiba Yoruldum
Can Yücel’e ait olduğu iddiasıyla paylaşılan meşhur metinlerden biri de “Bayram”. Ramazan Bayramı’nda da sıklıkla internette rastladığımız bu metin Can Dündar’ın 10 Ocak 2006 tarihli Milliyet köşe yazısı. Ancak Nazlı Ilıcak’tan Reha Muhtar’a pek çok isim bu metni Can Yücel’e ait olduğu iddiasıyla gazete köşesinden paylaştı.
GÜLER YÜCEL: CAN BİR NAZIM ÖLÜNCE SABAHA KADAR AĞLADI, BİR DE EDİP ÖLÜNCE…
Can Yücel’in eşi Güler Yücel Tuhaf Dergi’nin Ağustos sayısı için çarpıcı açıklamalarda bulundu. Yücel edebiyat tarihimize dair hiç bilinmeyen bir anıyı paylaştı.
Türk edebiyatının en önemli şairlerinden Can Yücel’in bir diğer önemli şair Edip Cansever ile yaşadığı küslüğü kendisinin bitirdiğini söyleyen Güler Yücel, eşi Can Yücel ile Cansever’in çok yakın bir dostluğu olduğunu söyledi.
Güler Yücel şöyle konuştu: “Edip Cansever ile ilginç bir anıları vardır. Edip sık sık gelip giderdi evimize. Çok güzel yemek yapardı. Bir gün Can, vapuru kaçırınca Bebek’te Edip’in evinde kalmış. Edip de o dönem Yerçekimli Karanfil ile uğraşıyor. İlk kopyayı gösterince Can, ‘Burası fazla, şurayı at’ diye diye bütün kitabın üzerini çizmiş. Edip kızıp Can’ı evden kovmuş. Bir süre de bize uğramadı.”
“Günlerden bir gün Beyoğlu’nda bir yerde rastlaştık. Masaya çağırınca, ‘Ben o herifin yanına oturmam’ dedi. Ben de, ‘Sen kimseye kızamazsın, senin soyadın Cansever’ deyince güldü, barıştılar. Can bir Nazım ölünce sabaha kadar ağladı, bir de Edip ölünce…”
Kaynak: İPA