İngiltere vizesi: Onur kırıcı muameleler
Seyahat etmekten hoşlandığım söylenemez, ama bazan ‘mücbir sebepler’den, bazan da, dostlarımın incelikli dâvetlerine icâbet etmekten dolayı, son birkaç yıl içinde, yurt içinde bir hayli dolaştım.
Bugün de Malatya’da olacağım. Önümde Ordu, Giresun, Erzurum, Konya seyahatleri var…
‘Dâvete icabet, sünnettir’ elbet, ama önümüzdeki aylarda İngiltere’de yapılacak olan Londra Kitap Fuarı etkinliğine katılmayacağım. Nedeni, hemen hemen herkesin İngiltere’ye gidiş konusunda, haşin ve özel hayatın gizliliğine saygı duymayan sorulara muhatap kılındığı vize uygulaması!..
Evet, anlıyorum, 11 Eylül’den sonra, başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerin, ülkeye girişleri çok daha sıkı bir biçimde denetlemek konusundaki hassasiyetleri ma’zur görülebilir;- ama elbette bir kerteye kadar! İki yıl önce, eşi İngiltere’de doktora yapmakta olan bir öğrencim, Londra’ya gitmek için vize talebinde bulunduğunda, evliliğinin gerçek bir evlilik olup olmadığını tespit etmek için, özel yazışmalarını bile görmek istemişlerdi! Özel hayatın gizliliği, İngiltere’nin vize uygulamaları için geçerli değildi…
Bakınız, ben 1964-1969 yılları arasında Londra’da yaşadım. BBC’nin Türkçe servisinde ‘program assistant’ olarak çalıştım ve Londra Üniversitesi’ni [‘University College’] bitirdim. Dört yıldan daha uzun bir süre kaldığım için Home Office tarafından bana daimî ikamet ve çalışma izni verildi. İsteyen Home Office’den, BBC’den ve Senate House’dan buna ilişkin bilgileri edinebilir…
Dahası, beni bu yılki Londra Kitap Fuarı’na Türk Hükümeti’nin Kültür ve Turizm Bakanlığı resmen dâvet ediyor: İki yıl kadar önce, Londra’da, Yunus Emre Kültür Merkezi’nin açılışına da sayın Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e refakat etmek üzere Danışma Kurulu üyesi olduğum Yunus Emre Enstitüsü tarafından resmen dâvet edildiğimde de, İngiltere’den vize talep etmiş ve potansiyel bir terrorist muamelesine tâbi tutulmuştum. Vize almaktan vazgeçip gitmedim Yunus Emre Merkezi’nin açılışına… Bütün bunlar bir yana, ben 77 yaşındayım ve yaş durumumun da, herhalde, terrorist olma ihtimalim olmadığına ilişkin bir kanıt olarak dikkate alınabilirdi…
Ne İngiltere’de beş yıl kalmış olmam, ne daimî ikamet hakkına sahip olmam, ne BBC’de çalışmış olmam, ne Londra Üniversitesi’ni bitirmiş olmam, ne bir hayli yaşlanmış biri olmam, ne de Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca davet edilmiş olmam, İngiliz Dışişleri’nce uygulanan kaba ve haşin vize isteklerine zerrece tesir etmedi. Beni, ahret sorularına ma’ruz bırakmakta ısrar ettiler…
Okurlarım, beni bağışlasınlar, ama bunları yazmak zorundayım. Bütün bu muamelelere ma’ruz kalmanın ne kadar onur kırıcı olduğunu herhalde teslim edersiniz! Üstelik ben Türkiye’nin en saygın üniversitelerinden birinde, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi’nde öğretim üyesiyim. Bu gazetede köşe yazarıyım ve 50’ye yakın kitabım var. Anlaşılan, İngiliz Dışişleri için bütün bunlar bile, bir mânâ ifâde etmiyor!
Her zaman istisnalar vardır ve olmalıdır da! İngiliz Dışişleri’nin Cumhurbaşkanı ve Başbakan için bile, vize alınmak mecburiyetini dayattığını öğrendiğimde, Türkiye Cumhuriyeti için utanç duyulacak bir durumun Türkiye’lilere, bize, fütûrsuzca revâ görülmekte olduğunun derin acısını yaşadım… Sanki bir sömürge ülkesinde yaşıyorduk.. İngiltere’nin böyle sabıkaları olmuştur: 1960’ların ortalarında, İngiliz Milletler Topluluğu’na mensup oldukları için İngiliz pasaportu taşıyan Afrika ülkeleri vatandaşlarına da, Harold Wilson’un İşçi Hükümeti döneminde, İngiltere’ye girmelerine izin verilmemişti!
Sevgili okurlarım beni bağışlasınlar: Özel hayatıma ilişkin bir sıkıntıyı onlarla paylaşmak zorunda kaldığım için! Sait Faik gibi söylersem: ‘Yazmasam, çıldıracaktım’…
HİLMİ YAVUZ | ZAMAN – [email protected]
